Vistas de página en total

miércoles, 12 de noviembre de 2014

CANTIGAS PARA BUSCAR, DOBRES, MORDOBRES, FINDA E ATAFINDA

                      Cantigas de amor
                       Pero de Armea


               Senhor fremosa, des aquel dia
               que vos eu vi primeiro, des entom
nunca dormi, com'ante dormia,
nem ar fui led'e vedes por que nom:
5 cuidand'em vós e nom em outra rem
e desejando sempr'o vosso bem.


E sabe Deus e Santa Maria
ca nom am'eu tant'al no coraçom
quant'amo vós, nem ar poderia;
e se morrer por en, farei razom,
cuidand'em vós e nom em outra rem
e desejando sempr'o vosso bem.


E ant'eu já [mia] morte querria
ca viver com'eu viv', há gram sazom;
               e mia morte melhor mi seria
               ca viver mais assi, Deus mi perdon,
cuidand'em vós e nom em outra rem
e desejando sempr'o vosso bem.


              Ca vós sodes mia coita e meu bem
e por vós hei quanta coita mi vem.

         Pero Garcia Burgalês


Cuidava-m'eu que amigos havia
muitos no mundo, mais, mao pecado!,
nom hei amigos, ca, pois tam coitado
jaço morrend', alguém se doeria
5 de mim - que moir'e nom ouso dizer
o de que moir'e quem me faz morrer;
non'o dig'eu, nem por mim home nado.


E os amigos em que m'atrevia,
de que me tenh'em al por ajudado,
110 nom lho dizem; mais se tam acordado
foss'algum deles, bem mi ajudaria
se lho dissesse e nunca i perder
podia rem e poderia haver
mi, per esto, tolheito d'um cuidado.


15 Mais aquest'é cousa mui desguisada,
ca nom sei eu quem tal poder houvesse,
pois mia senhor visse, que lhe soubesse
dizer qual coita, pois la vi, mi há dada;
ca, pois que viss'o seu bom parecer,
20 haver-lh'-ia log'eu d'escaecer
e dizer x'ante por si, se podesse!


E bem cuid', a quant'é meu conhocer,
que pois fosse u a podesse veer
que rem do meu nem do seu nom dissesse.

          D. Dinis


Em gram coita, senhor,
que peior que mort'é,
vivo, per bõa fé;
e polo voss'amor
5       esta coita sofr'eu
      por vós, senhor, que eu


vi polo meu gram mal;
e melhor mi será
de moirer por vós já;
10 e pois me Deus nom val,
      esta coita sofr'eu
      por vós, senhor, que eu


polo meu gram mal vi;
e mais mi val morrer
15 ca tal coita sofrer;
pois por meu mal assi
      esta coita sofr'eu
      por vós, senhor, que eu


vi por gram mal de mi,
20 pois tam coitad'and'eu.



D. Dinis



Senhor, eu vivo coitada
vida des quando vos nom vi;
mais pois vós queredes assi,
por Deus, senhor bem talhada,
5       querede-vos de mim doer
      ou ar leixade-m'ir morrer.


Vós sodes tam poderosa
de mim que meu mal e meu bem
em vós é todo; [e] por en
10 por Deus, mia senhor fremosa,
      querede-vos de mim doer
      ou ar leixade m'ir morrer.


Eu vivo por vós tal vida
que nunca estes olhos meus
15 dormem, mia senhor; e por Deus,
que vos fez de bem comprida,
      querede-vos de mim doer
      ou ar leixade m'ir morrer.


Ca, senhor, todo m'é prazer
20 quant'i vós quiserdes fazer.




Rui Fernandes de Santiago


Os meus olhos, que virom mia senhor
e o seu mui fremoso parecer,
maos seram agora d'afazer
longi dela, nas terras u eu for;
5 e catarám muito contra u jaz
a terra desta dona, que os faz
sempre chorar e o sono perder.


E muito fezeram a si melhor
e a mim, se a nom fossem veer;



João Garcia de Guilhade


A bõa dona por que eu trobava,
e que nom dava nulha rem por mi,
pero s'ela de mi rem nom pagava,
sofrendo coita sempre a servi;
5 e ora já por ela 'nsandeci,
e dá por mi bem quanto x'ante dava.


E pero x'ela com bom prez estava
e com [tam] bom parecer, qual lh'eu vi,
e lhi sempre com meu trobar pesava,
10 trobei eu tant'e tanto a servi
que já por ela lum'e sem perdi;
e anda-x'ela por qual x'ant'andava:


por de bom prez; e muito se preçava,
e dereit'é de sempr'andar assi;
15 ca, se lh'alguém na mia coita falava,
sol nom oía, nem tornava i;
pero, por coita grande que sofri,
oimais hei dela quant'haver cuidava:


sandec'e morte, que busquei sempr'i,
20 e seu amor me deu quant'eu buscava!


Rui Queimado


Cuidades vós, mia senhor, que mui mal
estou de vós e cuid'eu que mui bem
estou de vós, senhor, por ũa rem
que vos ora direi, ca nom por al:
      se morrer, morrerei por vós, senhor;
      se m'i ar fezerdes bem, a que melhor!


Tam mansa vos quis Deus, senhor, fazer
e tam fremosa e tam bem falar
que nom poderia eu mal estar
de vós, por quanto vos quero dizer:
      se morrer, morrerei por vós, senhor;
      se m'i ar fezerdes bem, aque melhor!


Amo-vos tant'e com tam gram razom,
pero que nunca de vós bem prendi,
que coid'eu est', e vós que nom é 'si;
mais tant'esforç'hei no meu coraçom:
      se morrer, morrerei por vós, senhor;
      se m'i ar fezerdes bem, aque melhor!


Rui Queimado


Direi-vos que mi aveo, mia senhor,
i logo quando m'eu de vós quitei:
houve por vós, fremosa mia senhor,
a morrer; e morrera... mais cuidei
      que nunca vos veeria des i
      se morress'... e por esto nom morri.


Cuidand'em quanto vos Deus fez de bem
em parecer e em mui bem falar,
morrera eu; mais polo mui gram bem
que vos quero, mais me fez Deus cuidar
      que nunca vos veeria des i
      se morress'... e por esto nom morri.


Cuidand'em vosso mui bom parecer
houv'a morrer, assi Deus me perdom,
e polo vosso mui bom parecer
morrera eu; mais acordei-m'entom
      que nunca vos veeria des i
      se morress'... e por esto nom morri.


Cuidand'em vós houv'a morrer assi!
E cuidand'em vós, senhor, guareci!


Martim Soares


        Ai mia senhor! se eu nom merecesse
       a Deus quam muito mal lh'eu mereci,
doutra guisa pensara El de mi,
ca nom que m'em vosso poder metesse;
mais soube-Lh'eu muito mal merecer
e meteu-m'El eno vosso poder,
u eu jamais nunca coita perdesse.


E, mia senhor, se m'eu desto temesse,
u primeiro de vós falar oí,
guardara-m'en de vos veer des i;
mais nom quis Deus que meu mal entendesse
e mostrou-mi o vosso bom parecer,
por mal de mim, e nom m'ar quis valer
El contra vós, nem quis que m'al valesse.


E, mia senhor, se eu morte prendesse
aquel primeiro dia em que vos vi
fora meu bem; mais nom quis Deus assi,
ante me fez, por meu mal, que vivesse;
ca me valvera a mim mais de prender
mort'aquel dia que vos fui veer,
que vos eu visse nem vos conhocesse

Martim Soares

Mal conselhado que fui, mia senhor,
quando vos fui primeiro conhocer!
Ca nunca pudi gram coita perder,
nem perderei já, mentre vivo for;
5   nem viss'eu vós, nem quem mi o conselhou,
nem viss'aquel que me vos amostrou,
nem viss'o dia 'm que vos fui veer!


Ca des entom me fez o voss'amor
na mui gram coita 'm que vivo viver;
10 e, por mi a nom leixar escaecer
e mi a fazer cada dia maior,
faz-me, senhor, em vós sempre cuidar
e faz-mi a Deus por mia morte rogar
e faz a vós a mim gram mal fazer.


15 E quem se fez de mim conselhador
que eu viss'o vosso bom parecer,
a quant'eu posso de vós entender,
de mia morte houve, e de meu mal, sabor;
e, mal pecado!, nom moir'eu por en,
20 nem moiro, porque seria meu bem,
nem moiro, porque queria morrer.


E porque mi seria mui melhor
morte ca mais esta coita sofrer,
pois nom mi há prol de vo-la eu dizer,
25 nem vos faz outrem por mim sabedor,
nem mi val rem de queixar-m'end'assi,
nem me val coita que por vós sofri,
nem mi val Deus, nem me poss'eu valer.


Pero, entanto com'eu vivo for,
30 queixar-m'-ei sempre de vós e d'Amor,
pois conselh'outro nom poss'i prender


João Soares Somesso


                  Muitas vezes em meu cuidar
hei eu gram bem de mia senhor;
e quant'ali hei de sabor,
se mi ar torna pois em pesar,
5 des que m'eu part'; e nulha rem
me nom fica daquel gram bem,
e nom me sei conselh'achar.


Nem acharei, erg'em cuidar,
conselh', enquant'eu vivo for,
10 ca 'ssi me tem forçad'Amor
que me faz atal don'amar
que me quer mui gram mal por en;
e porque nom sab'amar, tem
que nom pod'hom'Amor forçar.


15 Mais Amor há tam gram poder
que forçar pode quem quiser;
e pois que mia senhor nom quer
esto d'Amor per rem creer,
jamais seu bem nom haverei
20 senom assi como mi o hei:

sempr'em cuidá'lo poss'haver!


Ca Deus me deu tam gram poder
que, mentre m'eu guardar poder
de fala d'hom'ou de molher,
25 que nom poss'este bem perder:
ca sempr'em ela cuidarei,
e sempr'em ela já terrei
           o coraçom, mentr'eu viver.

João Lopes de Ulhoa


Quand'hoj'eu vi per u podia ir
a essa terra u é mia senhor,
e u eu d'ir havia gram sabor
e me daqui nom podia partir,
5       chorei tam muito destes olhos meus
      que nom vi rem e chamei muito Deus!



Preto fui en, que podera chegar,
se eu ousasse, ced'u ela é;
mais houvi gram coita, per bõa fé,
10 e pois daqui me nom ousei quitar,
      chorei tam muito destes olhos meus
      que nom vi rem e chamei muito Deus!



Por mal de mim hoj'eu o logar vi
per u iria, se ousasse, alá;
15 pero m'ela nom fez bem, nem fará,
catand'alá, direi-vos que fiz i:
      chorei tam muito destes olhos meus
      que nom vi rem e chamei muito Deus


que me valess'; e nom quis El assi,
20 nem me deu rem de quanto lhe pedi

João Lopes de Ulhoa


Se eu moiro, ben'o busquei!
Porque eu tal senhor filhei:
ũa dona de que já sei
que nunca posso bem haver!
5 E sempre lh'eu gram bem querrei:
      e dereit'é d'assi morrer.


De que m'eu podera quitar,
se m'ende soubesse guardar;
mais havia de lhe falar
10 gram sabor e de a veer!
E tornou-se-m'em gram pesar:
      e dereit'é d'assi morrer.


U a primeiramente vi
mui fremosa, se eu dali
15 fugiss'e nom ar tornass'i,
assi podera mais viver!
Mas nom cuidei que foss'assi:
      e dereit'é d'assi morrer.


Quando a filhei por senhor,
20 nom me mostrava desamor,
e ora muit'há gram sabor
de mia morte cedo saber,
porque fui seu entendedor:
      e dereit'é d'assi morrer.


25 E veerá mui gram prazer,
quando m'agora vir morrer

CANTIGA DE AMOR

Amor, a ti me venh’ora queixar
1.- Recoñecemento da cantiga:

Trátase dunha cantiga de amor porque está posta en boca dun home namorado que fala en primeira persoa, como podemos ver nas formas verbais e pronomes que fan referencia ó emisor e porque a parece a palabra “senhor”.
 V1 “venh’ora    v2 “”mia senhor”  v3 “dormio” , “m’espertar” v4 “sofredor” v8 “que me non queiras” ….
V2 “mia senhor”.
2.- Características xerais:
2.1. Presenza da “coita de amor”, é dicir, o sentimento de frustración amorosa, a queixa do namorado, único sentimento posible debido á  falta de correspondencia amorosa, propio das nosas cantigas de amor. O eu poético quéixase de que a dona que el ama non quere velo nin falar con el. El non pode olvidala nin cando dorme e isto provócalle un profundo sentimento de tristura.
V4 “e fez de gran coita sofredor”              v7 “esta queixume te venh’ora dizer”
V17 “pos m’ela nunca quixo fazer ben”  vv21, 22 “me non fez ben e sol me faz gran mal e mi o fará, desto son julgador”.
2.2. A dama é unha mmuller idealizada, considerada o summum da perfección, polo que se describe con calidades positivas e xeralmente de xeito hiperbólico.
V9 “Pola fermosa de bon parecer”.
2.3.  A filosofía do amor cortés é unha transposición da sociedade feudal ó campo do amor, se xeito que o home se considera o vasalo da dama, amosando unha actitude de total sometemento e obediencia. É por isto que a chama “senhor”. A súa dependencia da “senhor” é tan grande que nin sequera pode durmir e vai morrer de amor.
V 2 “mia senhor”     V10      "que de matar home    sempr'ha sabor"               
Vv15, 16” me quis matar e me teve em desdém / e de mia morte será pecador”.
2.4.  A mesura ( discreción)  impedíalle pronunciar o nome da dama, de xeito que era substituído por un pseudónimo poético ou sinal. Esta caracterñistica está tomada da cançó provenzal, xa que a dama deste tipo de composicións era casada,
V1 “senhor”.
2.5.  A coita de amor chega o seu grao máximo co tópico literario da morte por amor. O sufrimento do trobador e tal que só lle queda a morte para liberarse dese sufrimento.
v10 V10      "que de matar home    sempr'ha sabor"    Vv15, 16” me quis matar e me teve em desdém / e de mia morte será pecador”.
2.6. Fronte á cançó provenzal que acostumaba a comezar cunha breve descrición da primavera, estación propicia para o amor, nas cantigas de amor non hai ningunha localización temporal nin espacial.
2.7.  O trobador confesa o seu amor e a súa coita , pero non expón o proceso amoroso.
2.8. No preámbulo o eu poético pode dirixirse á dama, a Deus, ño amor ou a algún amigo. Neste caso diríxese o Amor, que xunto coa senhor son os causantes do seu mal.
V1 “ Amor a time  venh’ora queixar.
Os catro aspectos que completan a cantiga son:
-          Dor polo amor non conseguido, “coita”, xa explicado.
-          Eloxio da dama, xa explicado
-          Amor do poeta, ó longo de toda a composición
-          Reserva da dama que pode oscilar entre a condescendencia, o fastidio, a indiferenza e o desprezo. Nesta cantiga a senhor sente indiferenza e desprezo polo seu namorado.

V5 “Pois m’ela non me quere veer nem falar” V10 “Que de matar home sempre’há sabor
V11 Pois m’ela neum bem quiso fazer”
vv15, 16“me quis matar e me teve en desdém / e de mia morte será pecador”
Vv 21,22 “ me nom faz bem e sol me faz gram mal / e mi o fará, desto som julgador”.

3.- Clasificación:  Trátase dunha cantiga de refrán, composto por unha soa palabra, xa que se repite ó final de cada cobra “que me queres amor?”
4.- Características formais:
A cantiga consta de catro cobras de cinco palabras cada unha e un refrán dunha palabra. A rima é asonante macho ( aguda) co seguinte esquema:
A10                        C10                       C10                       A10
A10                        C10                       C10                       A10
A10                        C10                       C10                       A10
B10                        B10                        B10                        B10
A10                        C10                       C10                       A10
B6                           B6                           B6                           B6

DOBRE:  v8 “que”
MORDOBRE:         vv6,17                   “faz” “fazer”
                               vv21,22                 “faz” “fará”
                               vv15,16                “matar” “morte”


Non hai finda nin atafinda.